Autyzm

Na autyzm należy patrzeć z szerszej perspektywy czasowej. Ponieważ to zaburzenie dotyka całości rozwoju umysłowego, jego objawy z konieczności zmieniają się z wiekiem. Niektóre cechy uwidoczniają się później, inne z czasem zanikają. Zmiany mogą być naprawdę poważne. Autyzm wpływa na rozwój, a rozwój – na autyzm."

U. Frith "Autyzm, wyjaśnienie tajemnicy" GWP 2008

Autyzm

Autyzm to głębokie zaburzenie rozwojowe, prawdopodobnie spowodowane uszkodzeniem centralnego układu nerwowego (CUN). Zaburzenie to po raz pierwszy zostało opisane przez amerykańskiego psychiatrę Leo Kannera. Autyzm wczesnodziecięcy definiowany jest na podstawie syndromów widocznych w zachowaniu. Początek zaburzeń występuje przed 36 miesiącem życia i jest często trudny do zdiagnozowania w pierwszych okresie rozwoju dziecka.

Osiowe objawy, triada nieprawidłowości wg Lorny Wing

  • Poważne zaburzenia w zachowaniach społecznych
  • Poważne zaburzenia w rozwoju komunikacji
  • Sztywny i ograniczony repertuar zachowań, rutyny

Zachowania społeczne

  • Nieprawidłowości wzajemnych relacji społecznych
  • Nie nawiązywanie kontaktu wzrokowego
  • Nieadekwatne do sytuacji: wyraz twarzy, postawa ciała i użycie gestu
  • Nieadekwatny rozwój związków rówieśniczych obejmujących podzielanie zainteresowań, czynności, emocji
  • Nieadekwatne reagowanie na emocje innych osób
  • Brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi radości, zainteresowań lub osiągnięć (dzielenie uwagi)
  • Zaburzona zdolność do monitorowania uwagi innej osoby Zaburzone naśladowanie innych osób
  • Brak zainteresowania innymi ludźmi
  • Brak podejmowania wspólnej aktywności z rówieśnikami.
  • Nie reagowanie dziecka na wołanie Uciekanie wzrokiem, gdy rodzic staje naprzeciwko dziecka i mówi do niego
  • Reagowanie płaczem/smutną miną na ulubioną osobę/przedmiot
  • Napady śmiechu niezwiązane z sytuacją
  • Reagowanie śmiechem na płacz matki
  • Brak zainteresowania czynnościami wykonywanymi przez rodziców np. naprawianie, malowanie, gotowanie itd.
  • Nie uspakajanie się, gdy dziecko jest brane przez matkę na ręce
  • Nie uśmiechanie się do ludzi. Nie wyciąganie rąk przez dziecko w oczekiwaniu na to, że ktoś je przytuli.
  • Odsuwanie się od przytulającej dziecko osoby.
  • Przytulanie się do obcych ludzi – traktowanie obcych jak znane osoby
  • Ignorowanie obecności ludzi.
  • Nie rozumienie zasad zabawy lub gry, bawienie się obok.
  • Szukanie kontaktu z osobami starszymi.
  • Brak naśladowania zachowań innych osób

Nieprawidłowości w porozumiewaniu się

oprac. B.Ignaczewska

  • Opóźnienie lub brak rozwoju językowego (brak prób kompensowania przez alternatywne sposoby komunikacji)
  • Niepoprawne użycie języka
  • Zaburzenia związane z inicjowaniem lub podtrzymywaniem konwersacji
  • Powtarzanie pojedynczych słów lub fraz (echolalia bezpośrednia i odroczona) bez funkcji komunikacyjnej
  • Odwracanie się lub nie reagowanie w sytuacji, gdy rodzic podchodzi i pyta się lub o coś prosi
  • Mówienie monotonnym, niezmiennym tonem lub wypowiadanie konkretnego zdania z identyczną intonacją
  • Używanie ręki rodzica jako „narzędzia" np. dziecko, które chce posłuchać muzyki, prowadzi rodzica i dotyka radia ręką rodzica
  • Mówienie o sobie w 3 os.l.poj. np.: „Marek chce jeść" lub „On chce jeść."
  • Brak potakiwania lub uśmiechania się aby podtrzymać komunikację
  • Niezdolność do naprzemiennego wypowiadania się (dialog: raz ty, raz ja)
  • Trudność w rozumieniu pojęć abstrakcyjnych i mających podwójne znaczenie
  • Brak generalizacji w mowie („kubek" to może być konkretny kubek, a niekoniecznie każdy)
  • Odwracanie zaimków
  • Nie odpowiadanie na sygnały kierowanie do dziecka
  • Rolę komunikacji pełnić może krzyk, płacz, samouszkadzanie lub zachowanie agresywne

Ograniczone, powtarzające się, stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności:

  • Zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi lub ograniczonymi wzorcami zainteresowań, których intensywność lub przedmiot są nietypowe
  • Sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów
  • Powtarzające się manieryzmy ruchowe i stymulacje dźwiękowe
  • Koncentracja na cząstkowych właściwościach przedmiotów
  • Zachowania kompulsywne

Pewne niepokojące objawy w rozwoju dziecka można dostrzec już we wczesnym dzieciństwie. Najważniejsze z nich to:

Oprac. B. Ignaczewska

  • brak dzielenia się uwagą, czyli nie patrzenie w tym samym kierunku co rodzic, gdy pokazuje coś dziecku:
  • nie chwalenie się, przynoszenie rodzicom ważnych dla dziecka zabawek, własnych wytworów
  • preferowanie samotności, dziecko może być określane mianem dobrego dziecka, ponieważ nie domaga się uwagi;
  • brak reakcji dopasowywania swojego ciała do osoby, która przytula, bierze na ręce;
  • nie nawiązywanie kontaktu wzrokowego;
  • brak więzi emocjonalnej z rodzicami;
  • zubożona ekspresja twarzy;
  • brak zainteresowania prostymi zabawami opartymi na interakcjach społecznych (na przykład, zabawa w „a kuku„ );
  • brak zdolności naśladowczych, dziecko nie jest zainteresowane czynnościami, które wykonują inni i nie naśladuje ich;
  • niewłaściwe wykorzystanie przedmiotów, schematyczne i powtarzające się czynności związane z przedmiotami np. układanie klocków według kolorów, burzenie i ponowne układanie, wprowadzanie przedmiotów w ruch wirowy;
  • powtarzające się stereotypowe czynności takie jak: machanie rączkami, kręcenie się w kółko, chodzenie na palcach, wpatrywanie się we własne paluszki;
  • brak reakcji na własne imię, przy prawidłowej reakcji - na przykład - na szelest papierka od cukierka;
  • wymaganie niezmienności w otoczeniu, protest przy próbie - na przykład - przestawienia mebli, domaganie się niezmienności tras spaceru;
  • ograniczony wachlarz pokarmów, sprzeciwy przy próbie wprowadzania nowych pokarmów;
  • brak rozwoju mowy, przy jednoczesnym nie występowaniu innych form komunikacji, na przykład za pomocą gestów, lub opóźniony jej rozwój;
  • występowanie echolalii (powtarzanie słów lub fraz usłyszanych przez inne osoby);
  • odwracanie zaimków;
  • mowa charakteryzująca się nieprawidłowym rytmem, intonacją, modulacją, tempem i wysokością tonu.